Γιατί παχαίνουμε;
Master Practitioner on Eating Disorders
Έχετε δοκιμάσει «τα πάντα» αλλά δεν μπορείτε να ελέγξετε το βάρος σας;
Δεν μπορείτε να απαλλαγείτε από τα περιττά κιλά;
Αν ανήκετε στους ανθρώπους που ενδιαφέρονται για το σωματικό τους βάρος, ίσως έχετε ήδη δοκιμάσει διάφορες «δίαιτες», ή εξαντλητική άσκηση, ή συμβουλές που συναντάτε σε περιοδικά, το διαδίκτυο, ή «από στόμα σε στόμα», αλλά ακόμα απορείτε γιατί δεν μπορείτε να απαλλαγείτε μόνιμα από τα περιττά κιλά.
Φταίνε άραγε τα γονίδια;
Μήπως τελικά φταίνε τα γονίδιά σας, ο «μεταβολισμός» σας, το περιβάλλον, διάφορα συστατικά της τροφής ή συγκεκριμένα τρόφιμα που τρώτε –ή δεν τρώτε- κ.λπ. και που σας δυσκολεύουν να μειώσετε ή να διατηρήσετε το βάρος σας; Τελικά…«Γιατί παχαίνουμε»;
Μην κατηγορείτε «τα γονίδια»!
| Ροφήματα Ποσότητα (mL) | Καφεΐνη (mg) |
|---|---|
| Καφές φίλτρου 200 | 115-175 |
| Στιγμιαίος καφές 180 | 65-115 |
| Ελληνικός καφές 50 | 40-50 |
| Εσπρέσο 30 | 30-65 |
| Ντεκαφεϊνέ 30-200 0-3 | 0-3 |
Πολυάριθμοι παράγοντες επηρεάζουν το βάρος μας
Το βάρος μας επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, όπως είναι η γενετική προδιάθεση, ορισμένες ασθένειες, ορμονικές διαταραχές ή αλλαγές (π.χ. υποθυρεοειδισμός ή εμμηνόπαυση αντίστοιχα), το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, ψυχολογικοί παράγοντες, όπως η «σύνδεση» της συναισθηματικής κατάστασης με το φαγητό, η έλλειψη προσωπικού χρόνου, το χρόνιο άγχος και οι διαταραχές ύπνου, κ.λπ. Για αυτό άλλωστε συνήθως φαίνεται ότι δεν αρκούν «μονοδιάστατες» λύσεις για τον έλεγχο του βάρους.
Το βάρος μας καθορίζεται από το «Ενεργειακό Ισοζύγιο»
Για να κατανοήσουμε το γιατί παίρνουμε, συντηρούμε ή χάνουμε βάρος, χρειάζεται να γυρίσουμε (για λίγο) στα…θρανία. Με βάση, λοιπόν, την αρχή διατήρησης της ενέργειας, μία θεμελιώδη αρχή της θερμοδυναμικής, το βάρος μας καθορίζεται από το «ενεργειακό ισοζύγιο» ή την «ενεργειακή ισορροπία». Όταν η ενέργεια, δηλαδή οι θερμίδες, που προσλαμβάνουμε μέσω της διατροφής μας είναι ίση με την ενέργεια που δαπανούμε για τις μεταβολικές ανάγκες (π.χ. λειτουργία καρδιάς, πνευμόνων, εγκεφάλου κ.λπ.) και τη σωματική μας δραστηριότητα, τότε το βάρος μας μένει σταθερό, ενώ όταν είναι περισσότερη, το βάρος μας αυξάνεται.
Όλες οι θερμιδες «μετρούν»
Συχνά οι άνθρωποι αναρωτιούνται γιατί παίρνουν βάρος, ή γιατί δεν μπορούν να χάσουν, παρά το ότι «τρώνε υγιεινά» ή «προσέχουν». Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα τρόφιμα και ροφήματα αποδίδουν θερμίδες (ενέργεια) και επομένως όλα μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση του βάρους αν τα υπερκαταναλώνουμε. Αυτό, όμως, ισχύει τόσο για τρόφιμα που θεωρούμε αναγκαία συστατικά ενός ισορροπημένου διαιτολογίου (π.χ. κοτόπουλο, όσπρια ή φρούτα) όσο και για εκείνα που μας προσφέρουν «γευστική» ικανοποίηση (π.χ. σοκολάτα, ζυμαρικά, σουβλάκια ή αναψυκτικά). Για αυτό πρέπει καθημερινά να φροντίζουμε να παίρνουμε μεν όλα τα αναγκαία για την υγεία μας θρεπτικά συστατικά μέσα από ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, αλλά και να προσαρμόζουμε τις θερμίδες που προσλαμβάνουμε από το σύνολο της διατροφής μας στο επίπεδο της σωματικής μας δραστηριότητας.
Δεν υπάρχουν τρόφιμα ή «μαγικά» συστατικά
…που να μας «αδυνατίζουν» ή να μας «παχαίνουν»! Είναι αλήθεια ότι πολλά τρόφιμα (π.χ. φρούτα, λαχανικά, κ.λπ.) περιέχουν θρεπτικά συστατικά πολύτιμα για την υγεία μας ή ότι μας χορταίνουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή με «λιγότερες θερμίδες» σε σύγκριση με κάποια άλλα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι επιδρούν με κάποιο «μαγικό» τρόπο στο μεταβολισμό μας. Από την άλλη μεριά, πολλά τρόφιμα ή ροφήματα αποδίδουν θερμίδες (π.χ. ανάλογα πάντα με το μέγεθος και τον τρόπο μαγειρέματος, ένα μικρό κομμάτι παστίτσιο δίνει 500-600 θερμίδες και ένα κομμάτι πίτσα 300-400 θερμίδες, ή ένα ποτήρι 250ml τυπικού αναψυκτικού με ζάχαρη 100-120 θερμίδες και ένα ποτήρι 250ml χυμού 100-120 θερμίδες), αλλά δεν μπορούν να μας «παχύνουν» αν τα καταναλώνουμε με μέτρο, στα πλαίσια ενός ισορροπημένου διαιτολογίου και ενός δραστήριου τρόπου ζωής. Στο…τέλος της μέρας είναι η διαφορά «θερμίδες που τρώμε και πίνουμε» – «θερμίδες που ξοδεύει το σώμα μας» αυτή που θα καθορίσει το βάρος μας.
Θερμίδες: λιγότερες «in» – περισσότερες «out»
Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι ο έλεγος του βάρους είναι θέμα ενεργειακής ισορροπίας. Επίσης, πολλοί ειδικοί συμφωνούν ότι πρέπει να δημιουργήσουμε ένα φυσικό περιβάλλον που μας διευκολύνει να κάνουμε καλές διατροφικές επιλογές και να ασκούμαστε συστηματικά, αλλά και να εκπαιδευόμαστε κατάλληλα από την παιδική ηλικία προκειμένου να μπορούμε να διαχειριστούμε οι ίδιοι το βάρος μας. Μερικές φορές ωστόσο είναι δύσκολο να κάνουμε όλες μαζί τις απαραίτητες αλλαγές στον τρόπο ζωής μας, οπότε ειδικοί όπως ο συνιδρητής του Εθνικού Μητρώου για το Σωματικό Βάρος των ΗΠΑ προτείνουν να κάνουμε μικρές σταδιακές αλλαγές στη διατροφή και τη σωματική μας δραστηριότητα που μπορούν να μας βοηθήσουν να «εξοικονομήσουμε» θερμίδες ή να «κάψουμε» περισσότερες θερμίδες.
Προτεινόμενες «μικρές αλλαγές»
Μικρές αλλαγές στη διατροφή και την άσκηση μπορούν να μας «προφυλάξουν» από την αύξηση του βάρους:
- Μασάμε αργά ώστε το γεύμα να διαρκεί περισσότερο και να «μας χορταίνει» περισσότερο
- Διαβάζουμε τις ετικέτες τροφίμων: συγκρίνουμε τις θερμίδες ή αναγνωρίζουμε την ποσότητα που αντιστοιχεί σε «μία μερίδα σερβιρίσματος»
- Χρησιμοποιούμε περισσότερα λαχανικά και λιγότερο κρέας και τυρί στα σάντουιτς και τα μπέργκερ μας
- «Μασουλάμε» φρεσκοκομμένα λαχανικά όσο ετοιμάζουμε το γεύμα μας
- Προτιμούμε λαχανικά αντί για τηγανιτές πατάτες ως συνοδευτικό όταν παραγγέλνουμε
- Τρώμε μικρότερη ποσότητα από το αγαπημένο μας γλυκό
- Χρησιμοποιούμε ολιγοθερμιδικά γλυκαντικά στα γλυκίσματα ή τα ροφήματά μας
- Περπατάμε μέχρι το μίνι μάρκετ αντί να πάρουμε το αυτοκίνητο ή μέχρι το γραφείο όπου κάθεται ο συνάδελφός μας αντί να του στείλουμε email
- Για να μειώσουμε το άγχος μιας δύσκολης μέρας «ξεσπάμε» με ένα περίπατο αντί με ένα γλύκισμα
- Φοράμε ένα βηματομετρητή και στοχεύουμε σε όλο και περισσότερα βήματα κάθε ημέρα